De resten van een Romeins badhuis in Heerlen, blijken de oudste van Nederland. De fundamenten, vloeren en vondsten blijven geheimen onthullen. De afgelopen jaren is er volop nieuw onderzoek gedaan. Hieruit is een definitieve datering gekomen, waardoor we nu kunnen zeggen: het oudste gebouw van Nederland staat in Heerlen.

Kruising van wegen

In het Thermenmuseum ontdek je de resten van een Romeins badhuis en duik je in de Romeinse tijd van Zuid-Limburg. Doordat een belangrijke Romeinse weg, de Via Belgica, dwars door dit gebied liep, bruiste het hier van de Romeinse activiteit. Bekender is Maastricht, ontstaan rondom een Romeinse brug over de Maas. Tot voor kort was Coriovallum, de Romeinse voorloper van Heerlen, minder bekend. Toch lijkt het belang van deze Romeinse nederzetting op het kruispunt van twee belangrijke hoofdwegen steeds groter.

Het blijk in ieder geval uit het enorme badhuis dat Romeinse militairen alleen zouden bouwen op een strategische plek. Het lag vlakbij de kruising van twee grote, Romeinse snelwegen. De ene liep van Boulogne-sur-Mer naar Keulen, de Via Belgica. De andere van Aken naar Xanten. In het begin waren de wegen militair van aard. Later werden ze ook voor handelsdoeleinden gebruikt. De Romeinen begrepen het belang van een goede infrastructuur en waren de eerste grote wegenbouwers. Deze twee wegen brachten veel mensen samen in Coriovallum, het huidige Heerlen.

Belangrijk badhuis

Het Romeinse badhuis in Heerlen werd zo tussen 65 en 73 na Christus gebouwd en bleef groeien. Op het stond hoogtepunt stond er een indrukwekkende faÁade van wel 48 meter breed en 8 tot 10 meter hoog. Eromheen lagen tuinen en een zwembad. Het badhuis had een klassieke indeling met kleedruimte, zweetruimte, lauwwarme ruimte, warmwaterbad, warme ruimte (sauna), koude ruimte en stookruimte. Tijdens je bezichtiging bewonder je resten van mozaÔekvloeren en sporen van steenkool waaruit is afgeleid dat het badhuis wel vier eeuwen in gebruik is geweest. Het was dus belangrijk genoeg om het al die tijd te renoveren en te onderhouden.

Baden was een belangrijk onderdeel van de Romeinse cultuur. Ons woord ëspaí, komt van de Latijnse uitdrukking Sanitas Per Aquam, wat ëgezondheid door waterí betekent. Het badhuis was een plek om als militair te herstellen. Er waren medische voorzieningen. Als gegoede burger kwam je er voor je verzorging. Huizen hadden geen badkamers. Toch was het badhuis veel meer dan hetgeen een spa of een zwembad tegenwoordig is. Vrouwen gingen er naar de kapper en de schoonheidsspecialiste, mannen kwamen er om zaken te doen. De verhalen uit het badhuis zijn fascinerend.

De ontdekking van het badhuis

In 1935 werden de resten van het Romeinse badhuis ontdekt, maar niet veel later brak de Tweede Wereldoorlog uit. Toen werd de site beschermd met stro en zand. Na de oorlog werd de badhuis weer gedeeltelijk opgegraven. In de jaren vijftig, de jaren van de wederopbouw, kreeg het badhuis meerdere malen koninklijk bezoek en kende iedereen in Nederland het. Er was zelfs een miniatuur van in Madurodam. Pas in de jaren zeventig kwam er een museum omheen. Het gebouw is tot nu in functie, maar niet meer voor lang. Het deed de opgravingen en de bekendheid ervan geen goed. Nu liggen er plannen voor een nieuw museum, maar intussen zijn de opgravingen steeds beter te bezichtigen. Sinds kort sta je er letterlijk met je neus bovenop!

Het Romeinse badhuis anno nu

Tot voor kort liep je over een hoge brug over de Romeinse resten heen. Dat geeft overzicht, maar het laat het badhuis kleiner ogen dan het is. Onlangs werd er een nieuw looppad geopend, dat rakelings over de resten scheert. Op bijzondere plekken verandert het hout in glas, waardoor je je neus op de resten kan drukken en boeiende details ontdekt. Door het nieuwe perspectief is het veel makkelijk om je voor te stellen hoe er zoín tweeduizend jaar geleden in Coriovallum gebruik werd gemaakt van het badhuis. Tijdens een audiotour over het nieuwe looppad vertelt de Romeinse Amaka over haar werk in het badhuis. De bevindingen uit het nieuwe onderzoek zijn verwerkt in haar verhalen.

Coriovallum bestond uit meer dan twee wegen en een badhuis, veel meer. Het recente onderzoek laat zien dat deze Romeinse nederzetting belangrijker is dat we steeds dachten. Om dit in de publieke ruimte terug te laten komen, krijgt Heerlen een Romeins Kwartier. Vanaf 11 juli is er een wandelroute door het Romeins Kwartier te krijgen bij de VVV van Heerlen.