Gouda: Charmante stad in het Groene Hart
Tekst: Luna van Opstal | Beeld: VVV Gouda
Wie warmte zoekt in de wintermaanden, moet beslist eens naar Gouda gaan. Niet alleen op de jaarlijkse kaarsjesavond maar ook op andere dagen in dit koude en donkere seizoen straalt de stad warmte en gezelligheid uit. Dankzij het gematigd zeeklimaat is het er vaak ook nog eens net een paar graadjes warmer dan in het veel guurdere noorden en oosten van het land.
Ligging en klimaat
Gouda is met 75.000 inwoners een middelgrote stad die centraal gelegen is tussen Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Samen met Alphen aan den Rijn en Woerden vormt Gouda het Groene Hart.
Van de drie steden heeft de net 750 jaar oude stad als enige nog een historisch fraai centrum waar het dus goed toeven is. Nu nog wel in ieder geval. Maar door allerlei oorzaken kampt Gouda regelmatig met flinke wateroverlast.
De verwachtingen zijn zelfs dat, als er niets gebeurt, de stad tegen het jaar 2200 volledig onder water verdwenen is. Vandaar dat de gemeente een groot punt maakt van klimaatadaptatie.
Wat is er precies aan de hand? Gouda varieert in hoogte van boven zeeniveau langs de Gouwe, tot diep onder zeeniveau in de Zuidplaspolder. Door de lage ligging aan rivieren, de slappe bodem en de dichte bebouwing is de stad kwetsbaar voor klimaatverandering. Met name in de herfst en winter moet er met extreme regenval veel water worden afgevoerd. Wanneer de grond al helemaal verzadigd is en de riolering dit niet aan kan, ontstaan grote plassen, lopen tunnels onder water en kan het water zelfs de laaggelegen woningen instromen.
Ingenieus watersysteem
In het voorjaar of de zomer kan het weer lang droog zijn en zakt het grondwaterpeil. Dat zorgt ervoor dat veendijken te droog worden, wegen kunnen verzakken of houten funderingen van gebouwen droog kunnen komen te staan. Door hittegolven kan hittestress ontstaan in woonwijken waar veel gebouwen en stenen zijn en te weinig groen.
Te veel water of te weinig. In allebei de gevallen leidt het tot overlast en schade aan wegen en gebouwen. Daarom zijn er oplossingen bedacht: zo wordt er op veel plaatsen regenwater opgevangen, komt er veel meer groen in de stad en krijgt ‘het klimaat’ aandacht op scholen. Kimaatadaptief bouwen leidt tot minder wateroverlast, minder hittestress, minder nadelen door droogte en meer biodiversiteit.
Haaks hierop staan de deels al uitgevoerde plannen om ten westen van de stad, in de laagste polder van Nederland, ruim 5 meter onder zeeniveau zo’n 4500 woningen te bouwen. Hier is echter een ingenieus watersysteem voor bedacht, zodat de kans op overstromingen bijna nihil is. Van de nood is letterlijk en deugd gemaakt. Het water wordt niet weggehouden uit, maar krijgt juist volop ruimte in de wijk Westergouwe. Keermuren beschermen de woningen tegen extremen zoals een dijkdoorbraak. En omdat het vloerpeil van de huizen minimaal een meter hoger ligt dan de straten, hoeven de bewoners ook niet bang te zijn voor natte voeten. Naar verwachting is de wijk in 2034 helemaal klaar.
Duurzame stad
Begin dit jaar werd Gouda door de New York Times uitgeroepen tot een van de 52 duurzaamste steden ter wereld om vakantie te vieren, als klimaatvriendelijk alternatief voor massatoerisme. The New York Times is te spreken over hoe Nederland toeristen aanmoedigt verder te kijken dan alleen Amsterdam. Gouda is daarvan ‘een charmant voorbeeld’. De krant spreekt van een kleine, historische stad, bekend om de Goudse kaas. De stad leent zich volgens de krant ideaal voor een autovrij bezoek. Dit dankzij de laadpalen voor elektrische fietsen en de goed gemarkeerde fietsroutes. Daarbij is Gouda al sinds 2011 Fairtrade gemeente en heeft sinds 2018 een fairtrade winkelstraat, de eerste van Nederland.
In de straten van het Groenendaalkwartier, dat bestaat uit Lange en Korte Groenendaal, Naaierstraat en Achter de Vismarkt, zitten maar liefst 11 fairtradewinkels die herkenbaar zijn aan een speciale Fairtrade gemeente Gouda sticker. Ook elders in het centrum zijn er groene en duurzame adresjes te vinden. Krant van de Aarde zette de leukste op een rijtje.
Eten en drinken
Curcuma
Bij dit lunchcafé vind je enkel vegetarische en veganistische gerechten gemaakt van 100 procent biologisch en duurzaam geteelde/geproduceerde producten. Met het enorme aanbod aan smaakvolle en kleurrijke groenten, granen, kruiden, peulvruchten en noten zijn de mogelijkheden om lekker vegetarisch te eten eindeloos. En uiteraard staat er altijd minstens één gerecht met curcuma op de kaart. | www.curcumagouda.nl
Kruim
Samen met de Bibliotheek, het Streekarchief en de Drukkerswerkplaats één van de bewoners van de Chocoladefabriek. Een plek waar je terecht kunt voor meer dan alleen een kop koffie of het lenen van een boek. Bij Kruim kun je koffiedrinken, lunchen en dineren. Met verse sappen, biologische frisdranken en brood van het Vlaamsch Broodhuys. Je kunt alles ook meenemen. | www.kruimgouda.nl
Miss Nice Banana
Gouda’s eerste 100 procent vegan-friendly foodbar met een enorme liefde voor bananen. Het menu verandert ieder seizoen van heerlijke verse sapjes, smoothies & smoothiebowls, (N)ice cream, salades, snacks en maaltijden. Miss Nice Banana is compleet gluten-, suiker- en sojavrij, dus dit is het juiste adres voor mensen met een voedselintolerantie | www.missnicebanana.com
Pomms’ Gouda
Pomms’ werkt nauw samen met Hollandse biologische boeren. Naast friet verkoopt Pomms’ ook versgebakken chips met zeezout. De kroketten worden bereid volgens eigen recept en het vlees komt van biologische koeien uit de wei. De kaas voor de geitenkaaskroketten is gemaakt van Hollandse boerengeitenmelk en de Texelse garnalen in de garnalenkroketten worden duurzaam gevangen door kotter TX65 en gepeld aan de Waddenkust. | www.pomms.nl/shops/pomms-gouda
IJsselhuis
Een voormalig schipperswachtlokaal waar nu fairtradekoffie en -thee wordt geserveerd, lokale bieren en origineel eten met prachtig uitzicht over de historische haven. Er wordt vier avonden per week uitgebreid gekookt met veel Nederlandse producten. Wilde Nederlandse gans staat regelmatig op de wisselende kaart. En ook met groentes worden de heerlijkste gerechten op tafel getoverd.
Lifestyle
Heb ik VIA
Een klein warenhuis gevestigd in een monumentaal pand. De winkel heeft een oppervlakte van zo’n 350 m². Hier worden producten van diverse creatieve en duurzame ondernemers en makers uit het hele land gepresenteerd. Unieke cadeaus, kleding, sieraden, woonaccessoires, planten en meubilair, veelal met liefde gemaakt of met zorg uitgezocht. | www.hebikvia.nl
De Speeldoos
Een traditionele houten-speelgoedwinkel die bekende merken verkoopt zoals Grimms, Ostheimer, Haba, Brio, PlanToys, Schleich en Djeco. Bijna al het houten speelgoed heeft een FSC-keurmerk en qua stoffen is alles zoveel mogelijk organic, bio of met een GOTS-keurmerk. De producten hebben een lange levensduur en zijn lang interessant voor kinderen, waardoor je minder speelgoed nodig hebt. | www.despeeldoosgouda.nl
Terre des Hommes Gouda
Voor tweedehandskleding (dames, heren, kinder- én babykleding) van goede kwaliteit kun je hier terecht. Ook schoenen en jassen vind je in het assortiment. Ben je op zoek naar iets moois voor in je woning? Terre des Hommes verkoopt allerhande artikelen. Daarnaast is er ook een collectie boeken, cd’s en speelgoed. Met al je aankopen steun je het goede doel. Tevens is er de mogelijkheid om spullen voor de verkoop aan te bieden. | www.terredeshommes.nl/nl/onze-winkels/gouda
Vuigmakers
Hier vind je upcycleproducten van andermans rotzooi. Zo maken de vuigmakers onder meer broekriemen van versleten fietsbanden, lampen van lege wijnflesssen en sieraden van gebruikte kroonkurken. Allemaal met de hand. Hun atelier en tegelijkertijd winkel bevindt zich in de blauwe loods op GOUDasfalt, een creatieve broedplaats op een voormalige asfaltcentrale aan de rand van Gouda. | www.vuigmakers.nl
Mode
Appel en Ei
Deze verrassend kleurrijke en goed gesorteerde winkel speelt al meer dan 15 jaar een leidende rol in de branche van tweedehandskleding. Mode- en milieubewuste klanten verkopen hun voormalige favoriete kleding, shoppen naar unieke modeartikelen voor leuke prijzen en helpen hun medemens en het milieu door het recyclen van kleding. | www.appelenei.nl
Bibliss Mode
Biologisch en fairtrade voert hier de boventoon. De fairtrademerken King Louie en Blutsgeschwister zijn de bestsellers. De biologische merken waaronder het hippe Ato uit Berlijn, de zeer comfortabele jurken, shirts en broeken van Tranguillo en de zeer aparte stijl van Chapatie maken Bibliss tot een waar walhalla, waar het heel goed toeven is. Ook voor de hippe/alternatieve stijl, feest-, gala- en cocktailjurken, eventueel in een maatje meer, kun je bij Bibliss terecht. | www.bibliss.nl
Karakter
Karakter streeft naar duurzaamheid, voor een betere en eerlijkere wereld. De collectie bestaat daarom zoveel mogelijk uit merken die deze zelfde visie uitdragen: 90 procent van de merken die worden verkocht zijn duurzaam geproduceerd. Denk hierbij aan merken als Kuyichi, Nudie jeans, Veja schoenen, Armed Angels, Wunderwerk, Nathalie Vleesschouwer, Knowledge Cotton, Rains, Inti Knitwear, Zuperzozial, Textielmuseum etc. Mooie kleding en schoenen, van buiten, maar ook van binnen! | www.karakterweb.nl
Louloúdi studio
Winkel/studio met handgemaakte producten. Ieder kledingstuk is uniek vervaardigd, van pure natuurlijke materialen zoals biologisch katoen, linnen, alpaca- en merinowol en echt leder (afkomstig van restmateriaal uit de voedselindustrie). De biologische stoffen worden gebreid in Nederland van biologisch garen. De kleuren zijn ingeverfd volgens een biologische en gifvrije methode in Duitsland. Naast kleding voor baby’s, kinderen en volwassenen verkoopt Louloúdi ook accessoires, sieraden en home deco. | www.louloudi.nl
Aardedans, een hommage aa...
De Aarde staat centraal in de performance ‘Aardedans’ van het jonge euritmie-ensemble DeDae.
Food for thought
In het Scheepvaartmuseum brengt fotograaf Kadir van Lohuizen de internationale voedselsystemen indringend in beeld.