Het systeem van mode is achterhaald en dreigt ten onder te gaan aan een gebrek aan innovatie. Dat stelde de toonaangevende trendforecaster Li Edelkoort in 2016 bij de presentatie van haar Anti_Fashion Manifesto. Edelkoort richtte de pijlen onder andere op de hedendaagse productie van mode. De meeste kleding wordt tegenwoordig gemaakt in lagelonenlanden, onder slechte arbeidsomstandigheden. Bovendien werkt de goedkope kleding wegwerpgedrag in de hand. 

Met het anti-mode manifest raakte Edelkoort een gevoelige snaar: als een van de meest invloedrijke mensen in de sector aankondigt dat mode de langste tijd heeft gehad dan moet er wel echt iets aan de hand zijn… De boodschap van Edelkoort onderschrijft ook het werk van duurzame pioniers, die al langer pleiten voor een andere manier van kleding maken en gebruiken. Zij zetten zich bijvoorbeeld in om alternatieven te vinden voor de goedkope fast fashion die onze winkelstraten domineert. Dat doen ze onder andere door slow fashion collecties te ontwerpen, of kleding in Nederland te produceren.  

Baanbrekende duurzame initiatieven proberen de manieren waarop we met mode omgaan radicaal te veranderen, zodat de negatieve impacts op mens en milieu verminderen. Hoe ziet zo’n duurzaam modesysteem er dan uit? Drie ontwikkelingen die een beeld geven van de kleding van de toekomst.

Circulaire collecties

De Nederlandse consument koopt gemiddeld 46 nieuwe kledingstukken en schoenen per jaar. In onze kledingkast hangen gemiddeld 173 items, waarvan ongeveer een derde in het laatste jaar geen enkele keer is gedragen. We gooien ongeveer veertig kledingstukken per jaar weg, waarvan ruim de helft in de vuilverbranding terechtkomt. Dat zijn enkele cijfers uit onderzoek dat de Hogeschool van Amsterdam, Modint, Saxion, MVO Nederland, Circle Economy en Sympany enkele jaren geleden uitvoerden. 

De boodschap is duidelijk: we hebben een goed gevulde kledingkast en gooien regelmatig wat weg. Een aanzienlijk deel van deze afdankertjes is geschikt voor hergebruik en recycling. Een langere levensduur van kleding heeft positieve impacts op het milieu: er worden daardoor namelijk grondstoffen uitgespaard die anders nodig zouden zijn om nieuwe items te maken. Om die reden maken duurzame modemerken steeds meer werk van recycling. Sterker nog, ook mainstream merken omarmen het idee van hergebruik. Zelfs circulaire kleding – die wordt gemaakt zonder dat er afval bij ontstaat – raakt in opmars. 

Bij uiteenlopende merken en winkels – van Levi’s en Guess tot H&M en C&A – zijn inmiddels collecties met tweedehands materialen te vinden. Sportmerk Adidas maakte een volledig recyclebare hardloopschoen en heeft toegezegd vanaf 2024 alleen nog maar recycled plastic te gebruiken. Het Britse denimlabel Monkee Genes verwerkt gerecycled polyester in de collecties om de jeans zacht en comfortabel te maken. En het Zweedse merk Filippa K neemt deel aan een onderzoeksproject om circulaire mode te stimuleren en de transitie naar een verantwoorde modewereld te versnellen. 

De uiteenlopende initiatieven wekken misschien de indruk dat er weinig systematisch aan recycling en circulariteit wordt gewerkt. Toch zijn er ook ontwikkelingen die duidelijk maken dat de modewereld echt bezig is met een transitie. Zo is de Europese Ellen MacArthur Foundation de drijvende kracht achter een programma om samenwerking op het gebied van circulaire mode te versterken. De ambitie van Make Fashion Circulair is om meer kleding van oude materialen te maken, nieuwe business modellen te ontwikkelen om het langdurige gebruik van materialen te stimuleren, en extra stappen te zetten om afgedankt textiel tot nieuwe must-haves te transformeren. Daarvoor doet de Ellen MacArthur Foundation onderzoeken en daagt de stichting mode-ondernemingen uit om in actie te komen. Dat lijkt te werken, want deze zomer startte het CircularID-project. Daarmee ontwikkelen grote spelers zoals H&M, Microsoft en Target een wereldwijde standaard voor communicatie over mode-items. Het doel is om een kledingstuk gedurende de gehele levensduur te voorzien van informatie over materialen (en andere data die relevant is voor recycling) en op die manier een circulaire aanpak te vereenvoudigen. 

Innovatieve textielsoorten

Het gros van de kleding die op dit moment in de gemiddelde garderobekast hangt is gemaakt van katoen of polyester. In de toekomst zullen daar heel andere stoffen bijkomen. Naast oude materialen zoals hennep en brandnetels, wordt er inmiddels ook textiel gemaakt van bijvoorbeeld bananenbladen, ananas, visnetten en koffiedrab. De eerste modecollecties van zalmhuiden zijn er al (met dank aan het Zwolse merk Rokk On Rol) en textiel van paddenstoelen is in de maak (onder de noemer MycoTEX). Ook bijzonder: Monkee Genes gebruikt een speciale verftechnologie waardoor de zwarte denim langer de goede kleur houdt.

De innovatieve stoffen zijn niet alleen te vinden bij duurzame koplopers. Het Italiaanse luxemerk Prada heeft aangekondigd alle nylon de komende jaren te vervangen door een duurzaam alternatief. Daarvoor werkt het label samen met Aquafil, dat nieuwe garens maakt van oude visnetten en ander plastic afval dat uit de oceanen wordt opgediept. Onder de noemer Re-Nylon is inmiddels een eerste minicollectie met de bijzondere materialen gelanceerd.

Ander opvallend nieuws: aan leren tassen, riemen, schoenen en jassen komen straks misschien helemaal geen dieren meer te pas. Er is al leer gekweekt in een laboratorium, en gemaakt van onder andere appels en oude fietsbanden. Daarnaast neemt de kwaliteit van namaakleer toe, waardoor nep nauwelijks meer van echt is te onderscheiden. Met haar luxe collecties bewijst de Britse designer Stella McCartney, die bewust geen enkel leer gebruikt in haar collecties, als geen ander dat de mode van de toekomst best wel eens cruelty free zou kunnen zijn.

Circulaire collecties

De Nederlandse consument koopt gemiddeld 46 nieuwe kledingstukken en schoenen per jaar. In onze kledingkast hangen gemiddeld 173 items, waarvan ongeveer een derde in het laatste jaar geen enkele keer is gedragen. We gooien ongeveer veertig kledingstukken per jaar weg, waarvan ruim de helft in de vuilverbranding terechtkomt. Dat zijn enkele cijfers uit onderzoek dat de Hogeschool van Amsterdam, Modint, Saxion, MVO Nederland, Circle Economy en Sympany enkele jaren geleden uitvoerden. 

De boodschap is duidelijk: we hebben een goed gevulde kledingkast en gooien regelmatig wat weg. Een aanzienlijk deel van deze afdankertjes is geschikt voor hergebruik en recycling. Een langere levensduur van kleding heeft positieve impacts op het milieu: er worden daardoor namelijk grondstoffen uitgespaard die anders nodig zouden zijn om nieuwe items te maken. Om die reden maken duurzame modemerken steeds meer werk van recycling. Sterker nog, ook mainstream merken omarmen het idee van hergebruik. Zelfs circulaire kleding – die wordt gemaakt zonder dat er afval bij ontstaat – raakt in opmars. 

Bij uiteenlopende merken en winkels – van Levi’s en Guess tot H&M en C&A – zijn inmiddels collecties met tweedehands materialen te vinden. Sportmerk Adidas maakte een volledig recyclebare hardloopschoen en heeft toegezegd vanaf 2024 alleen nog maar recycled plastic te gebruiken. Het Britse denimlabel Monkee Genes verwerkt gerecycled polyester in de collecties om de jeans zacht en comfortabel te maken. En het Zweedse merk Filippa K neemt deel aan een onderzoeksproject om circulaire mode te stimuleren en de transitie naar een verantwoorde modewereld te versnellen. 

De uiteenlopende initiatieven wekken misschien de indruk dat er weinig systematisch aan recycling en circulariteit wordt gewerkt. Toch zijn er ook ontwikkelingen die duidelijk maken dat de modewereld echt bezig is met een transitie. Zo is de Europese Ellen MacArthur Foundation de drijvende kracht achter een programma om samenwerking op het gebied van circulaire mode te versterken. De ambitie van Make Fashion Circulair is om meer kleding van oude materialen te maken, nieuwe business modellen te ontwikkelen om het langdurige gebruik van materialen te stimuleren, en extra stappen te zetten om afgedankt textiel tot nieuwe must-haves te transformeren. Daarvoor doet de Ellen MacArthur Foundation onderzoeken en daagt de stichting mode-ondernemingen uit om in actie te komen. Dat lijkt te werken, want deze zomer startte het CircularID-project. Daarmee ontwikkelen grote spelers zoals H&M, Microsoft en Target een wereldwijde standaard voor communicatie over mode-items. Het doel is om een kledingstuk gedurende de gehele levensduur te voorzien van informatie over materialen (en andere data die relevant is voor recycling) en op die manier een circulaire aanpak te vereenvoudigen. 

Innovatieve textielsoorten

Het gros van de kleding die op dit moment in de gemiddelde garderobekast hangt is gemaakt van katoen of polyester. In de toekomst zullen daar heel andere stoffen bijkomen. Naast oude materialen zoals hennep en brandnetels, wordt er inmiddels ook textiel gemaakt van bijvoorbeeld bananenbladen, ananas, visnetten en koffiedrab. De eerste modecollecties van zalmhuiden zijn er al (met dank aan het Zwolse merk Rokk On Rol) en textiel van paddenstoelen is in de maak (onder de noemer MycoTEX). Ook bijzonder: Monkee Genes gebruikt een speciale verftechnologie waardoor de zwarte denim langer de goede kleur houdt.

De innovatieve stoffen zijn niet alleen te vinden bij duurzame koplopers. Het Italiaanse luxemerk Prada heeft aangekondigd alle nylon de komende jaren te vervangen door een duurzaam alternatief. Daarvoor werkt het label samen met Aquafil, dat nieuwe garens maakt van oude visnetten en ander plastic afval dat uit de oceanen wordt opgediept. Onder de noemer Re-Nylon is inmiddels een eerste minicollectie met de bijzondere materialen gelanceerd.

Ander opvallend nieuws: aan leren tassen, riemen, schoenen en jassen komen straks misschien helemaal geen dieren meer te pas. Er is al leer gekweekt in een laboratorium, en gemaakt van onder andere appels en oude fietsbanden. Daarnaast neemt de kwaliteit van namaakleer toe, waardoor nep nauwelijks meer van echt is te onderscheiden. Met haar luxe collecties bewijst de Britse designer Stella McCartney, die bewust geen enkel leer gebruikt in haar collecties, als geen ander dat de mode van de toekomst best wel eens cruelty free zou kunnen zijn.

Slim schoon

Het slimste overhemd ter wereld. Dat is de belofte van de Nederlandse start-up Labfresh, die een vlek- en geurwerend, kreukvrij katoenen overhemd ontwikkelde. Het duurzame kantje zit niet alleen in het feit dat de collecties in Europa worden gemaakt van verantwoord katoen. Het idee is ook dat je een overhemd van Labfresh minder vaak hoeft te wassen. Dat scheelt een heleboel water, energie en chemicaliën. Een kwart van de ecologische voetafdruk van een kledingstuk heeft namelijk te maken met de manier waarop wij het wassen.

Vanwege de milieu-impact van ons wasgedrag wordt bij duurzaam design steeds meer rekening gehouden met de mogelijkheden om een kledingstuk lang te dragen zonder dat het in de wasmachine hoeft. De wollen t-shirts van Unbound Merino kunnen naar verluid moeiteloos een week gedragen worden voordat ze een wasbeurt nodig hebben. Wool & Prince claimt dat de scheerwollen jurk gerust honderd dagen zonder wasbeurt kan. Het kledingstuk is trouwens ook nog eens zo goed als kreukvrij, waardoor het ideaal is om mee te nemen tijdens reizen.

Het kan nog gekker: Australische onderzoekers ontwikkelden recent een nanostructuur die het mogelijk maakt om vlekken uit kleding te halen met behulp van… zonlicht. Wie weet hoeven we straks dus niet eens meer na te denken over de wasmachine, maar hangen we een kledingstuk gewoon even buiten in de zon. 

De toekomst dichtbij

Volgens trendwatcher Richard van Hooijdonk zijn hightech uitvindingen essentieel voor de toekomst van mode. Hij ziet bijvoorbeeld dat nanotechnologie ervoor kan zorgen dat kleding reageert op veranderingen in de temperatuur en vochtigheid van de atmosfeer en vervolgens automatisch regelt hoeveel warmte er wordt doorgelaten. Op die manier blijf je koel in de warmte en houd je het warm als het koud is. Het Deense bedrijf Xenoma bedacht al eerder een slimme pyjama voor ziekenhuispatiënten. De broek en het shirt zijn voorzien van sensoren die vitale lichaamsfuncties en bewegingen monitoren. 

Dit soort slimme kledingstukken zijn dichterbij dan we misschien denken, zegt Van Hooijdonk. Hij verwijst onder andere naar de Commuter Trucker Jacket van Google. Met behulp van een app verander je deze spijkerjas van Levi’s in een touchscreen waarmee je je smartphone kunt bedienen (en je trouwens ook altijd een fietslamp onder handbereik hebt). Daarmee claimen Google en Levi’s het gebruik van smartphones in het verkeer veiliger te maken. Dat klinkt als een onvervalste win-win, toch?