De griend, vijand of vriend?
Tekst: Frans van der Beek | Beeld: Pixabay
Dierenbeschermers werden mondiaal furieus toen dit jaar bekend werd dat de bewoners van de Faeröereilanden ongeveer 1500 grienden afslachtten bij hun traditionele jacht. Normaal doden ze ongeveer 850 dieren per jaar. Mannen in bootjes drijven een groep grienden naar een baai. Zodra ze in ondiep water zijn, snijden de jagers van de nek van het dier door. Na de slachting liggen ze op de kade.
De commissaris van politie verdeelt de grienden onder de bevolking. Er werd schande gesproken van deze ‘sport’ die in menig opzicht doet denken aan het stierengevecht.
De massale slachting wierp de vraag op: is de griend een vijand of een vriend? De griend is geen bedreigde diersoort maar er sterven ook duizenden dieren door verstikking doordat ze verstrikt raken in verdwaalde visnetten. Het antwoord ligt voor de hand. De griend is een vriend al was het alleen al omdat ze in sociaal opzicht veel op mensen lijken. Ze leven in grote groepen van zes tot tweehonderd dieren. Een groep bestaat uit één tot vijftien mannetjes, meerdere verwante vrouwtjes en hun jongen. De groep is zeer hecht, en de dieren communiceren met elkaar met een grote variatie aan geluiden. Een ouder dier is de leider.
Gelijkenissen
Volwassen mannetjes kunnen zeer agressief zijn tegenover andere volwassen mannetjes. Die vertonen nog meer gelijkenis met sommige macho’s in onze wereld. Ze paren met meerdere vrouwtjes en verlaten hun liefjes na een jaar of zeven. Vrouwtjes blijven hun hele leven bij dezelfde groep. Deze groepen houden zich voornamelijk dicht bij het wateroppervlak op. Jonge dieren springen soms uit het water op. Groepen grienden kunnen zich samenvoegen tot grotere groepen van zo’n drieduizend dieren. Jonkies worden door de hele groep beschermd tegen vijanden als orka’s.
De griend komt voor in de Noordelijke Atlantische Oceaan (waaronder de Middellandse Zee en sporadisch de Noordzee) en in de oceanen op het Zuidelijk Halfrond. De griend zwemt langs de gehele Europese kust maar voornamelijk rond IJsland en Schotland. Hun trekgedrag volgt de bewegingen van hun prooidieren, de pijlinktvissen. De dieren in de Noordelijke Atlantische Oceaan leven ‘s winters op volle zee, rond de Golfstroom, maar ‘s zomers trekken ze met de inktvissen mee naar de kusten van Newfoundland, IJsland en de Faeröer. Daar wachten de jagers met hun scherpe messen…
Massastrandingen
Grienden spoelen vaak in grote groepen aan; een massastranding. In Europa is het de soort die het vaakst strandt, een enkele keer spoelen grienden aan op de Noordzeekust. Massastrandingen komen ook regelmatig voor in Zuid-Australië, Nieuw-Zeeland en het zuiden van Zuid-Amerika. In 1985 spoelden zo’n vierhonderd grienden aan in Catherine Bay, Nieuw-Zeeland. Bij een massastranding voor de oostkust van Nieuw-Zeeland op 10 november 2006 werden veertig dieren gered, maar toen de groep anderhalve kilometer van de kust verwijderd was, keerde één griend om, terug naar de kust. Om te voorkomen dat de andere grienden hem zouden volgen en opnieuw zouden stranden werd besloten dit dier te doden. In februari 2015 spoelden 200 grienden aan bij de stad Nelson (Nieuw-Zeeland), waarvan 140 dieren stierven. In november 2018 spoelden 145 grienden aan op Stewart Island (Nieuw-Zeeland). Allemaal dood.
In september 2020 spoelden er zo’n 470 aan op zandbanken voor de westkust van Tasmanië. Een deel ervan werd gered. Het is onduidelijk waarom zoveel dieren stranden. Waarschijnlijk speelt de grote sociale band een belangrijke rol. Als één dier afdwaalt en strandt, volgt de rest van de groep dit dier. Dit gebeurt vooral als het eerste strandende dier dominant is, de leider van een groep. De groep volgt hem blindelings. Ook dat kan een metafoor zijn voor menselijk gedrag. De huidige heftige polemiek over de antivaxers is zo’n voorbeeld. Blind vertrouwen in dwaallichten is dus geen goed idee!
Even kennismaken?
De griend is na de orka de grootste dolfijnensoort. Hij heeft een bolvormige kop en een brede, korte bek. Hij heeft acht tot dertien tanden (gemiddeld tien) in iedere kaakhelft. De borstvinnen zijn vrij lang en smal, minstens dertig centimeter. De gladde huid is donkergrijs tot zwart van kleur, lichter aan de onderzijde. Een lichtgrijze tot bruine streep loopt over het midden van de borst en de buik, die naar de kin uitloopt in een vlek die op een anker lijkt. Een volwassen griendmannetje is 4 tot 8,5 meter lang en weegt tussen de twee en vier ton. Volwassen vrouwtjes zijn kleiner: tussen de drie en zes meter lang en met een gewicht tussen 1,8 en 2,5 ton.
Een griend eet inktvissen, zeekatten en pijlinktvissen, maar ook tarbot en kabeljauw. Ze duiken niet langer dan tien minuten en meestal bij het wateroppervlak. De prooi wordt opgespoord met echolocatie. De dolfijn kan een snelheid van 44 km/u halen.
Een vrouwtje krijgt om de drie jaar een jong dat wordt geboren na een draagtijd van 14 tot 15 maanden. Een pasgeboren griend is 140 tot 200 centimeter lang en weegt ongeveer 75 kg. De levensverwachting ligt tussen de vijftig en zestig jaar. De totale wereldpopulatie wordt geschat op enkele honderdduizenden dieren.
