Bijen in de stad

Het gaat niet goed met de bij in Nederland. Er leven hier 360 soorten bijen, waarvan ruim de helft bedreigd is. De honingbij is de meest bekende. Alle andere soorten zijn wilde bijen, zoals hommels en solitaire bijen. Deze soorten zijn belangrijk voor de biodiversiteit, want zij zorgen voor kwaliteitsbestuiving. Elke soort zorgt voor de bevruchting van specifieke plantensoorten.

Op het platteland sterven deze bijen massaal uit vanwege vervuiling door pesticiden, inzet van monoculturen en vernietiging van nestgelegenheden. Bijen trekken daarom naar de stad. Hierdoor ontstaat er een gemeenschappelijke habitat van mensen en bijen. Stedelingen moeten daarom beseffen dat natuurbehoud ook hun zorg is.

Uit een wetenschappelijke studie die 27 jaar in beslag nam en werd gepubliceerd in 2017, bleek dat er een afname is van 75% van vliegende insecten. Als we niks doen, zal dit leiden tot 99% in 2030. Het is daarom noodzakelijk om actie te ondernemen. De bestuivers staan aan de basis van ons ecosysteem. Het uitsterven van deze bijensoorten veroorzaakt een groot verlies aan biodiversiteit en problemen met onze voedselvoorziening.

Kunst en activisme

De bijentotems zijn gevuld met planten en bloemen. In het midden van de totem bevindt zich een buis met tijgerwormen. Zij eten organisch keukenafval van de buurtbewoners en plassen ‘wormenthee’ uit. Deze meststof wordt opgezogen door de planten. Zo produceert de plant kwaliteitspollen en nectar en kunnen de bijen zich voeden.

Elke totem is gewijd aan een andere wilde bij met haar eigen plantvoorkeuren. Er wordt altijd een bijenhotel in de buurt geplaatst, zodat de wilde bijen kunnen nestelen en overleven.

De kunstenaar achter het project BeeTotems for RefuBees is Hans Kalliwoda, een Duitser die in Amsterdam woont en werkt. Zijn werk is tentoongesteld in internationale musea, galerieën en publieke ruimtes. Hij is medeoprichter van de Blindpainters Foundation, waarbij hij werkt aan projecten tussen kunst en activisme.

In 2014 ontwikkelde Hans Kalliwoda een eerste prototype voor een totem en vier jaar later gaf hij de aanzet tot het huidige project.

Heidenen en bijgeloof

Hans Kalliwoda: “Voor de komst van religies, toen mensen nog ‘heidenen’ waren, bestonden er totems. De heidenen geloofden in natuurfenomenen en dat ze daar onderdeel van waren. Door religies ontstond het idee dat de mens boven de natuur staat. Wat ik erg vind is onze houding tegenover de natuurlijke omgeving, in combinatie met hebzucht, egoïsme en de afwezigheid van compassie. Het resultaat kennen we nu. De wereld is in crisis. Met totemisme kunnen wij onze spirituele kant herontdekken, de kant die ons verbindt met de natuurlijke omgeving en alle beestjes en plantjes die daarbij horen. We zijn dit blijkbaar vergeten, maar we zijn onderdeel van de natuur.”

Meer informatie: www.bijgeloof.nu/