IJshaar… een winters wonder
Tekst en beeld: Yvette van den Berg
Op koude, windstille ochtenden in de winter kun je in het bos een zeldzaam natuurverschijnsel zien dat haast sprookjesachtig lijkt: ijshaar. Dit natuurverschijnsel is een van de meest mysterieuze creaties van vorst en schimmel. Dit fenomeen wordt ook wel ‘baard van koning winter’ genoemd.
Het tere, zijdeachtige ijs groeit uit dood beukenhout en vormt dunne, glinsterende draden die soms wel tien centimeter lang zijn. Het lijkt op engelenhaar of witte watten, maar het is puur natuur en slechts voor even te bewonderen.
Microscopische samenwerking
IJshaar ontstaat alleen onder hele specifieke omstandigheden. De temperatuur moet net onder het vriespunt liggen, de luchtvochtigheid hoog, en het hout moet vochtig zijn. In het hout leeft een schimmel, Exidiopsis effusa, die een cruciale rol speelt. Deze schimmel zorgt ervoor dat water uit het kernhout (dus niet uit de bast) naar buiten wordt geperst en onderweg bevriest in microscopisch dunne laagjes. Zonder deze microscopische samenwerking tussen hout en schimmel zou ijshaar nooit ontstaan. De ijsdraden zouden meteen samenklonteren tot gewone ijskristallen.

Het resultaat is betoverend: glinsterende witte lokken die zich krullen als wol of engelenhaar. Ze breken bij de minste aanraking en verdwijnen zodra de zon het bos verwarmt. Alleen de vroege wandelaar, die met aandacht ZIET in plaats van vluchtig voorbijgaat, wordt beloond met dit stille winterwonder.
Wie eenmaal ijshaar heeft gezien, herkent het meteen en zal bij elke koude ochtend in het bos hopen op een nieuwe waarneming.
Meer weten over bijzondere natuurverschijnselen? Bezoek www.NatureBliss.nl en ga eens mee met een wandeling. Leer zien i.p.v. kijken en ontdek hoe rijk en verrassend de natuur zelfs in haar stilste seizoen kan zijn.
