Top

Geld als grondstof – een nieuw economisch bewustzijn

Tekst en Beeld: Henry Mentink / Veerhuis Varik

Geld lijkt zo vanzelfsprekend. We gebruiken het dagelijks, om te kopen, te sparen, te investeren. Maar wat als we het niet langer als een neutraal betaalmiddel zien, maar als een grondstof—net als hout, water of lucht? Iets waar we zorgvuldig mee om moeten gaan, omdat het invloed heeft op hoe we samenleven en hoe we met de Aarde omgaan.

Die vraag vormt het vertrekpunt voor een andere manier van denken. Geld is geen losstaand systeem. Het is een menselijke uitvinding, een spiegel van onze waarden en keuzes. En het is een krachtig sturingsinstrument. Met geld bepalen we wat groeit en wat verdwijnt. Of een bos blijft staan of wordt gekapt. Of een gemeenschap bloeit of afbrokkelt.

Economie en ecologie uit balans

In de huidige economie draait alles om winst, schaalvergroting en efficiëntie. Maar die logica heeft een prijs: uitputting van mensen, natuur en grondstoffen. Geld wordt vaak ingezet om meer geld te maken, zonder dat we stilstaan bij de gevolgen voor de lange termijn.

We zijn gewend om naar geld te kijken als iets abstracts, los van de Aarde. Maar net als olie of gas uit het ‘algentijdperk’, is geld in dit ‘mensentijdperk’ niet onuitputtelijk. Het stroomt waar het rendement het hoogst is vaak ten koste van ecosystemen, lokale gemeenschappen en sociale samenhang. Tijd dus om geld opnieuw te leren zien: niet als doel, maar als middel. Niet als bezit, maar als bron.

Geld als levenskracht

Wanneer we geld behandelen als een grondstof, vraagt dat om zorgvuldigheid. We willen dan weten: waartoe dient deze geldstroom? Wat ondersteunt het? Wie of wat komt ermee tot bloei?

Dat betekent niet dat we geld moeten afschaffen. Integendeel. Het betekent dat we bewuster willen omgaan met hoe geld stroomt. We stellen vragen als: voedt deze uitgave het leven? Draagt deze investering bij aan herstel, verbinding en welzijn? Geld wordt dan niet langer een motor voor groei ten koste van, maar een kracht voor groei ten dienste van.

Zes richtlijnen voor geld als grondstof

Om dit denken handen en voeten te geven, kunnen we zes richtlijnen hanteren:

  1. Behandel geld als eindige hulpbron. Net als water of vruchtbare grond vraagt het om regeneratie en evenwicht.
  2. Dien het leven. Laat geld stromen naar initiatieven die bijdragen aan biodiversiteit, sociale veerkracht en lokale samenhang.
  3. Vertraag en verklein. Lokale geldstromen zijn beter zichtbaar, beheersbaar en betrokken.
  4. Verdeel eigenaarschap. Zet in op coöperaties, gemeenschapsfondsen en gedeeld beheer van grond en vastgoed.
  5. Wees transparant. Laat zien waar geld vandaan komt en wat het mogelijk maakt.
  6. Stel de Aarde centraal. Laat ecologische grenzen leidend zijn, niet financiële belangen.

Van angst naar vertrouwen

Een economie gebaseerd op geld als grondstof is wezenlijk anders dan de huidige. Ze nodigt uit tot samenwerking in plaats van concurrentie. Ze gaat uit van overvloed in plaats van schaarste. En ze vraagt niet: ‘Wat levert het op?’, maar: ‘Wat draagt het bij?’ Dat vraagt om een verschuiving in ons denken. Minder controle, meer vertrouwen. Minder planning, meer afstemming. Het is geen exacte wetenschap, maar een levend experiment. Net zoals de natuur zelf geen machine is, maar een dynamisch netwerk van relaties.

Wat kun jij doen?

Iedereen heeft toegang tot geld, veel of weinig. En dus kan iedereen bijdragen aan deze omslag. Door te investeren in lokale projecten. Door te kiezen voor projecten en fondsen die ecologisch en sociaal verantwoord werken. Door samen nieuwe vormen van waarde-uitwisseling te ontwikkelen, zoals ruilsystemen of lokale munten. Maar bovenal: door geld niet langer als iets afstandelijks te zien, maar als een verlengstuk van wie je bent. Waar jij je geld naartoe laat stromen, laat je ook jouw waarden stromen.

Door geld te beschouwen als grondstof, krijgen we grip op wat werkelijk van waarde is. Dan wordt economie geen roofbouw meer, maar hoederschap. En geld geen doel, maar een bondgenoot van het leven.

Wat vindt u van dit artikel?

HENRY MENTINK is een inspirerend spreker en de founder van project Veerhuis. Henry is ondernemend en weet mensen enthousiast te maken in het meegaan met idealen voor een andere maatschappij. Hij is al vele jaren bezig met experimenten op het gebied van de nieuwe economie/deeleconomie. In de nieuwe economie bekend als Henry Veerman – de verbinding tussen de oevers van de huidige en nieuwe economie.