Kabouters en Extinction Rebels strijden voor dezelfde landbouwidealen

L: Hoe zag de landbouw eruit toen je begon met actievoeren?

R: Mijn eerste actie was in 1961 tegen de atoombom. Net als XR nu blokkeerden we toen een kruispunt in Den Haag. Als stadsjongen had ik van landbouw nog nooit gehoord.

L: De Provobeweging heb je zelf opgezet. Hoe is die tot stand gekomen?

R: Vanwege die ‘ban de bom’-actie werd ik vlak voor mijn eindexamen van school gestuurd. Als je gestraft wordt voor actievoeren voor de vrede, dan moet er iets grondig mis zijn, dacht ik zo. Ik ging op zoek naar alternatieve opvattingen over de maatschappij en kwam uit bij het anarchisme. Volgens het anarchisme moet de revolutie door de arbeidersklasse worden gevoerd. Ik heb de arbeiderswereld opgezocht door aan de lopende band bij de Amstel Brouwerij te gaan werken. Maar de arbeiders voelden helemaal niks voor een revolutie, ze wilden gewoon werken voor een autootje en ijskast. Ik dacht: er moet een andere klasse voor de revolutie zijn. Zo kwam ik op het idee van het Provotariaat. We zijn in 1965 gestart met tien jongens en meiden en een stencilmachine. Ik zie XR als de nieuwe Provobeweging.

L: Ik doe mijn best, ik doe mijn best! Waar zitten volgens jou de overeenkomsten?

R: XR bestaat voor een heel groot deel uit jongeren, die net als de Provo’s een beetje los zijn van het systeem van geld verdienen. Ze zijn goed bij hun hoofd, hebben nog frisse energie en kunnen de maatschappij injecteren met ideeën, die tot echte verandering leiden. Jullie bouwen voort op onze traditie van actievoeren.

L: Ondanks die traditie valt het mij tegen hoe lastig het is om mensen te mobiliseren. Ik denk dat veel mensen een bepaald niveau van comfort en vervreemding hebben gekregen, waardoor de noodzaak van actievoeren ook minder gevoeld wordt. Ik snap soms niet waarom we niet met z’n allen de straat opgaan. Hoe ben je op het idee van de Kabouterbeweging gekomen?

R: Toen Provo in 1967 doodging, raakte ik in een totale fysieke verlamming. Op doktersadvies moest ik op een boerderij gaan werken. Ik was een jongen van de asfaltjungle en kende geen boerderijen. Wel kon ik mij herinneren dat mijn ouders brood van Loverendale aten. Dus dat woord zocht ik op in het telefoonboek, dat toen nog bestond. Ik kreeg een boer aan de telefoon, waarvan ik nu weet dat hij een biodynamische boer was en Matthias Guépin heette. Hij zei: je mag hier komen werken, maar dan moet je wel je baard afscheren. Ik dacht: alles of niets, ik moet mijn leven redden. Op een dag, toen ik de aardappelakker stond te schoffelen, werd op de naburige akker de aardappeloogst voorbereid met een aardappelloofklapper. Ik vroeg aan Matthias: moet bij ons morgen ook die aardappelloofklapper verschijnen? Hij zei: ben je gek, je hoort toch dat het een enorm kabaal maakt? Daarmee jaag je de kabouters van het veld, en die hebben we nodig voor de groei van de gewassen. Ik dacht: hemel, dat is het verlossende woord. Nu weet ik hoe het verder moet met de revolutie. Wij moeten kabouters worden en in harmonie met cultuur en natuur gaan leven. Dus heb ik de Kabouterbeweging opgericht, in 1969.

L: Een kabouter is een mystiek wezen. Heb je je weleens afgevraagd of mensen je daardoor minder serieus nemen?

R: Dat is een kant ervan, die ik natuurlijk ook wel eens heb ervaren. Bij de verkiezingen in Amsterdam werd het juist een enorm succes. Provo haalde in 1966 één zetel in de gemeenteraad. Met het Kabouterplan kregen we in 1970 vijf zetels, dat was 12% van de stemmen! De Kabouterbeweging leidde tot een golf van belangstelling voor de biodynamische landbouw. Ik vertelde alsmaar het verhaal dat kabouters een grote rol in de BD-landbouw spelen. Wij openden ook Kabouterwinkels met biologische producten, tot verrukking van Matthias, die eindelijk meer omzet kreeg.

L: Heeft de associatie met kabouters ervoor gezorgd dat de geitenwollensokken-reputatie van de biodynamische landbouw in stand werd houden?

R: Wat is er tegen geitenwollensokken, niks toch? Je bedoelt dat mensen het sektarisch vinden? Dat is moeilijk te vermijden in een wereld van verslaafde consumenten, die vinden al snel iets sektarisch. Als je XR heet, dan benadruk je ook iets. Er zijn heel veel mensen die zeggen: dat zijn gekke mensen die op de ondergang van de wereld wachten, die zijn in paniek, die gaan uit hun dak, en die moet je niet serieus nemen.

L: Wat kan XR leren van de Kabouterbeweging?

R: Dat je er plezier in moet hebben. Of wil je een paar tactische tips? Je moet steeds met verrassingen komen. Onze actiegroep Wandelende Tak bijvoorbeeld brak het asfalt open om er bomen te planten. En ja, dan worden die bomen weer weggehaald, maar het had toch wel een grote symboolwaarde die doordringt tot mensen. Sinds die tijd worden er vele malen meer bomen geplant door gemeentes dan daarvoor.

L: Hoe houd je als actievoerder de moed erin? Ik ben zelf nog niet moedeloos geworden, maar er zijn wel momenten dat ik worstel.

R: Je moet bevrediging uit je eigen creativiteit halen. Zoals een kunstenaar een diepe voldoening haalt uit een mooi schilderij of muziekstuk, zo kun je dat ook hebben als je een leuke actie hebt gevoerd waar fantasie en overtuigingskracht uit spettert. En ja, het is natuurlijk leuk als je weerklank krijgt, maar je moet het resultaat ook afmeten aan de artistieke waarde.

L: Ja, dat herken ik wel, wij zijn ook continu op zoek naar originele acties om het publiek en de media te verrassen. Het handelsmerk van XR Gifvrij zijn mensen in bijenpakken. Het publiek associeert bijen met de natuur en iets liefdevols. Onze belangrijkste eis is een gifvrije landbouw en we voeren ook acties voor het introduceren van het voorzorgsbeginsel met betrekking tot gifgebruik, iets wat voor medicijnen al van kracht is. Dit betekent dat landbouwgif pas op de markt komt als er geen enkele reden tot zorg is. Het is nu 2024. Had je gedacht dat het zo ver zou komen met de klimaat- en milieucrisis?

R: Ik had eigenlijk gedacht dat het al eerder stuk zou lopen. Ik was nog somberder dan de realiteit heeft toegestaan. Ik had verwacht dat het hele ecosysteem aan het eind van de vorige eeuw zou instorten, maar het draagt ons nog steeds. De natuur heeft een wonderlijke kracht om ondraaglijke aanvallen toch te kunnen trotseren. Tot op zekere hoogte, want wereldwijd is de biodiversiteit vreselijk afgenomen, het klimaat verandert, de poolkappen smelten en in de bergen kan de sneeuw zich nog amper handhaven. Er zijn wel degelijk grote veranderingen in de wereld, waarvoor de biodynamische boerenbedrijven maar kleine weerstandsnesten zijn.

L: Hoe kan de biodynamische landbouw zich beter op de kaart zetten?

R: De biodynamische beweging moet zich meer infiltreren in de wereld van de politiek. Dit is een waarschuwing van mij gericht aan de biodynamische beweging. Zij moet zich meer bewust zijn van de gevaren van de politieke macht en tegelijkertijd ook de mogelijkheden zien van constructieve politiek. Want de wereld bestaat niet alleen uit elfjes en kabouters, maar er wordt een politieke machtsstrijd gevoerd, van waaruit de landbouwpolitiek zich vormt.

L: Heb je nog hoop voor mijn generatie?

R: Ik heb altijd hoop, ondanks het feit dat de toestand van de wereld mij tot sombere conclusies zou neigen. Toen Navalny bedreigd werd, vroegen zijn vrienden aan hem: wat moeten we doen als je vermoord wordt? Hij zei: geef nooit op. Dat zeg ik ook tegen jou: niet opgeven! Er zijn ook gezonde krachten. Over de hele wereld zijn aardige en goedwillende mensen, die bereid zijn om mee te werken en die de waarheid onder ogen willen zien. Waar put jij hoop en bevrediging uit in dit werk?
L: Met het actievoeren zet ik mijn frustratie om in energie en heb ik het gevoel dat ik bijdraag aan verandering. Gemeenschapszin en burgerschap zijn voor mij belangrijke waarden. Met XR kan ik strijden voor een rechtvaardige wereld, waarin we zorgdragen voor onze medemens en de natuur. Net als de Kabouters strijdt XR dus voor harmonie tussen natuur en menselijke cultuur.

R: Ik vind het erg fijn dat je zo positief bent. Het is ook niet zo dat de mensheid voor het eerst in grote moeilijkheden verkeert. In de Middeleeuwen hadden we de pest, was er honger en leefden mensen heel kort. Toen ik werd geboren, vielen er vrij kort erna bommen op ons huis. Nou, dat was ook geen gezellige wereld, toch? Daarmee vergeleken kun je ook zeggen: we hebben het makkelijk, we zitten hier lekker wortelsap te drinken. Niks honger. We kunnen ons intellectueel verdiepen in de problemen die er zijn, maar ons leven staat niet direct op het spel. Overigens zijn de Kabouters nog niet weg. Kabouters hebben het geluk dat ze heel oud worden, gemiddeld 200 jaar, ik ben pas 81. Hahaha!

Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Dynamisch Perspectief, het ledenblad van de Biodynamische Verenging