Zoals filosoof Cruijff ooit al eens zei: ‘elk nadeel heeft z’n voordeel’. Zo kun je de relatieve onbekendheid van de Schwäbische Alb ook een zegen noemen. Het landschap is ongerept, de stadjes authentiek en het is er minder toeristisch dan bij buurman Zwarte Woud. Nadat we met de trein zijn aangekomen in Rottweil (jazeker, de plek waar de gelijknamige honden hun oorsprong vinden), nemen we de tijd om in dit oudste stadje van BaWu aan rivier de Neckar rond te kijken.

Tussen de kleurrijke, geornamenteerde gevels en eeuwenoude kerktorens door zien we ook een futuristische nieuwkomer: het is de 250 meter hoge testtoren.

Hier worden liften getest. Tja, moet ook gebeuren. We wagen het erop en pakken de – goedgekeurde – lift naar boven. Vanaf het observatieplatform hebben we een panoramisch uitzicht over het landschap. We zien de heuvels van de Schwäbische Alb, het Zwarte Woud en zelfs de Alpen in de verte.

Ook ons volgende doel is in zicht: het stadje Immendingen, iets ten zuiden van Rottweil.

Kalksteen onder groene deken

Immendingen ligt aan de Donau en deze rivier, met ruim 2.800 kilometer de op een na langste van Europa, doet hier iets bijzonders: hij duikt namelijk onder en gaat zijn eigen weg. De Donauversickerung noemen de Duitsers dit natuurverschijnsel. Het heeft alles te maken met de steensoort die onder de groene deken van de Schwäbische Alb ligt: kalksteen. Een zachte(re) steensoort die gemakkelijk scheurt en erodeert. Water kan daar gemakkelijk doorheen sijpelen en als dat duizenden laat staan miljoenen jaren gebeurt, dan ontstaan er steeds grotere gaten en zelfs grotten. De Donau loopt door dit kalksteenlandschap en komt diverse gaten tegen waar het water, net als in een badkuip zonder stop, in wegloopt.

Donau verdwijnt in sinkholes

Tijdens onze wandeling langs de Donau zien we meerdere draaikolkjes: teken dat daaronder zo’n sinkhole zit. En die worden steeds groter, waardoor er steeds meer water ondergronds wegstroomt, via ondergrondse watervalletjes naar een ondergrondse rivier, die ook wel de Zwarte Donau wordt genoemd. Gedurende de zomermaanden valt de rivier in dit gebied zelfs helemaal droog. Dat doet ‘ie sinds 1874. Dat jaar waren de ondergrondse gaten blijkbaar zo groot geworden dat er meer water wegsijpelde dan er door de rivierbedding stroomde. Naar verwachting zal de Donau hier steeds droger worden, gevolg van steeds verdere erosie van het grottenstelsel en klimaatverandering: er valt minder regen en dus komt er minder water in de rivier.

Tegengestelde stromingen

De ondergrondse Donau komt veertien kilometer verderop weer boven de grond, bij het stadje Aach. Dat water vloeit via het Bodenmeer naar de Rijn en belandt uiteindelijk dus in ‘onze’ Noordzee. En dat is bijzonder, want de ‘bovengrondse’ Donau stroomt de andere kant op, naar het oosten, en mondt uit in de Zwarte Zee.

Geniet van dit bijzondere natuurfenomeen zolang het kan, wandel door de droge rivierbedding met kiezels of over het wandelpad naast de rivier, want de prognose is dat over een jaar of 20.000 de Donauversickerung instort, er een nieuw landschap ontstaat en een deel van de Donau een zijrivier van de Rijn wordt.

Sprookjeskastelen en oude kloosters

We reizen verder door het Schwäbische Alb, ons doel: het boomgaardparadijs bij het stadje Mössingen. Voordat we daar aankomen, pakken we nog een paar bijzondere locaties mee.

We slaan af bij Sigmaringen en nemen een kijkje bij het sprookjeskasteel van de adellijke Hohenzollern. Een joekel van een kasteel en net als kasteel nummer 2 van deze familie, bij Hechingen, niet te missen, pontificaal op een berg. Een stukje verderop, bij Messkirch, stoppen we bij iets totaal anders: bij Campus Galli, voor een reis terug in de tijd.

Bijzonder bouwproject

Het is een bijzonder bouwproject waar een gespecialiseerd team samen met vrijwilligers bouwt aan een negende-eeuws klooster zoals dat toen in Sankt Gallen in Zwitserland stond. Dat ontwerp is bewaard gebleven en diende als blauwdruk voor andere kloosters in Europa.

Bij Campus Galli bouwen ze dit klooster en bijgebouwen na, met de materialen en gereedschappen van toen. Dus alles wordt met de hand gemaakt, met natuurlijke materialen.

Duurzaamheid was in die tijd geen issue maar harde werkelijkheid. Ze zijn al sinds 2013 bezig maar het gaat nog jaren duren voordat het project klaar is. Je hebt dus nog alle tijd om eens bij dit bijzondere bouwproject te kijken.

Alles lekker door elkaar

Als we na allerlei omzwervingen door de Schwäbische Alb in Mössingen aankomen, staat ons een wandeling door misschien wel de grootste boomgaard van Europa te wachten.

Hier, in het Streuobstparadies – Boomgaardparadijs – staan 1,5 miljoen fruitbomen op 26.000 hectare Zwabische heuvels. Zo’n 40.000 fruitbomen vallen onder Mössingen.

Niet netjes op een rijtje en soort bij soort, zoals we dat in Nederland kennen. Nee: appels, peren, pruimen, bessen… alles staat hier lekker willekeurig en door elkaar, omringd door weilanden met wilde, soms beschermde bloem- en plantensoorten.

Natura 2000-gebied

Heeft alles te maken met een stukje geschiedenis, leren we in het Infozentrum Streuobstparadies naast café Pausa in Mössingen. Vroeger hielden de boeren op deze Wiezen (weilanden) koeien en schapen. Rond 1800 heerste er hongersnood in dit gebied. Om meer diversiteit in voedsel te creëren, werd het gebied opgedeeld en werden de boeren gedwongen twee fruitbomen op hun stukje grond te planten. In de loop der jaren kwamen er steeds meer fruitbomen bij.

De eerste goede oogsten werden gevierd met een groots oogstfeest dat tot op de dag van de vandaag bestaat. De boomgaard, tegenwoordig een Natura 2000-gebied, is een paradijs voor mens en dier. Het is een schatkamer van oude fruitrassen, zeldzame bloemen en planten maar bovenal een uniek stukje Duitsland waar je eindeloos en in alle rust kunt wandelen over de heuvels van de Schwäbische Alb.