Boy gaf me een boek met 80 nog niet vertelde verhalen over die gebeurtenis. En ik kwam erachter dat zij ook enkele graven op de het militaire kerkhof Margraten onderhouden, waaronder de laatste rustplaats van soldaat Max Chotin. Alle 8300 graven worden verzorgd door inwoners uit de omgeving. De animo voor deze respectvolle bezigheid is groot, want er bestaat zelfs een wachtlijst. Boy Naaijkens raakte bevriend met Arthur Chotin, de zoon van soldaat Max Chotin. Hij toont mij een artikel in de Washington Post van tien jaar geleden met de kop

‘Amerikanen gaven hun leven om de Nazi’s te verslaan.

De Nederlanders zijn dat nooit vergeten’.

Ik volsta met een citaat uit die reportage. Dat zegt genoeg.

“Arthur Chotin stond met tranen in de ogen voor de grafsteen met de Davidster van zijn vader. Naast hem stond Boy Naaijkens, een eigenaar van een Nederlandse natuurvoedingswinkel die in 2006 het graf van sergeant Max Chotin van de legerstaf adopteerde en daar sindsdien bloemen plaatst.

Dit was de eerste keer dat beide mannen samen hun respect betuigden. Arthur Chotin was 11 maanden oud toen zijn vader omkwam bij een auto-ongeluk in België op 3 november 1945, ongeveer zes maanden na de bevrijding. Max was op weg om het papierwerk te verwerken dat hem en zijn mannen naar huis zou hebben gestuurd. Pas eind 2014 nam Chotin contact op met de adoptieambtenaren van de begraafplaats, kreeg de naam en het adres van Naaijkens en schreef hem.

Bij het graf van Max, waar Naaijkens de dag ervoor rozen had neergelegd, vertelden de mannen over de doden en het verdriet dat ze hadden doorstaan. Naaijkens en zijn vrouw verloren al op jonge leeftijd twee van hun drie zonen.

 “Alle verliezen zijn verschrikkelijk”, zei Naaijkens.

“Maar het verlies van kinderen…,” zei Chotin, terwijl hij wegliep.

“Je hebt je vader nooit ontmoet?” vroeg Naaijkens.

“Hij stief toen ik zes weken oud was,” zei Chotin. “Ik leef. Ik heb een vrouw. Ik heb kinderen. Daar heeft hij nooit iets van geweten. Dat is de ultieme oneerlijkheid.”

Naaijkens zette zijn bril af en wreef in zijn ogen.

Chotin besloot zijn speech op Margraten met de woorden:

“Door deze doden een deel van je familie te maken, ben je een deel van onze familie geworden. Je hebt een band tussen ons gecreëerd die nooit verbroken zal worden. Dus, vanaf vandaag, vanaf nu tot het einde der tijden, hartelijk bedankt.”