Tekst: Angelique van Os/ Beeld: Frans Lanting, (overzicht expo) Henk Bothof

Met een glimlach op zijn gezicht kijkt hij tevreden de grote ruimte in. Het Nederlands Fotomuseum heeft de aangrenzende loods LP2 omgetoverd tot een prachtige expositiezaal, waar vijf thema’s 40 jaar werk omvatten. “Dit is mijn visie van hoe de wereld de afgelopen jaren is veranderd, en belangrijk, het is geen afgesloten verhaal. De dialoog met de natuur gaat door met nieuwe onderwerpen, want ik ben nog lang niet klaar”, zegt Frans Lanting zelfverzekerd met licht-Amerikaans accent. De van origine Rotterdammer die milieueconomie studeerde aan de Erasmus Universiteit, maakt halverwege de jaren 1970 de omslag naar natuurfotografie. Dit begint bij het Kralingse bos. “Ik ben gaan spelen met een camera. Hier zie je een impressie van de vier jaargetijden die beïnvloed zijn door mijn liefde voor Japanse Haiku-(natuur)dichters.” Lanting wijst naar een serie kleurrijke, bijna schilderachtige, poëtische vormen aan de muur. “Dit is mijn eerste dialoog met de natuur en dat hebben we speciaal uit het archief gehaald voor deze tentoonstelling.”

Dat het werk van Lanting snel opvalt en wereldwijd furore maakt bij diverse media, komt niet alleen door zijn oogstrelende en persoonlijke beelden. Zijn signatuur is veelal tweeledig, vanwege een dieperliggende boodschap. Hierbij staat respect voor de Aarde altijd op de eerste plaats. “De essentie van natuur is een levenskracht. Het houdt de mens in stand en natuur is een proces van constante verandering. De schoonheid is belangrijk als een esthetische buitenlaag, maar ik wil mijn verhaal kwijt. Ik pas dezelfde principes toe als een beeldend kunstenaar, met lijnen, vormen, patronen, kleuren, harmonie, contrast enzovoort. Ik probeer foto’s te maken die kunnen fungeren als vensters die de kijker meeneemt naar een wereld waarvan ze misschien niet weten dat die bestaat en überhaupt relevant is. Ik laveer tussen de wereld van beeldende kunst en communicatie.”

Wereldwijde discussie

Die gelaagdheid is bijvoorbeeld goed zichtbaar met het thema Een wereld verdwaald in de tijd. Dit is een weergave van Lantings baanbrekende pionierswerk op Madagaskar in de jaren 1980, dat werd gepubliceerd in National Geographic Magazine. We kijken naar een indringend portret van een Afrikaan met een enorm ei. Het beeld werkt bijna hypnotiserend door de krachtige belichting en donkere lucht, omringd door bijna surrealistische bomen op de achtergrond. Lanting: “Deze man houdt een ei vast van een uitgestorven Olifantsvogel die alleen voorkwam op Madagaskar. Achter hem zie je kenmerkende bomen, die toen al steeds meer verdwenen door toenemende milieuproblemen.” De fotograaf loopt een stukje verder en stopt bij een bruin heuvellandschap. Op het eerste gezicht ziet het er fraai uit, maar schijn bedriegt. Lanting: “Dit is een schrijnend beeld, want niet lang voor mijn komst stonden deze heuvels vol met bomen. Alles was omgekapt. Toen we deze hele serie voor het eerst publiceerden in National Geographic waren dit precies de beelden die nodig waren om een wereldwijde discussie op gang te brengen over de milieuproblematiek op het eiland.” De dialoog met de natuur veranderde dus, want Lantings persoonlijke inzicht verschoof naar een internationaal publiek van destijds zo’n 20 miljoen lezers.

In actie

Uniek aan de expositie is tevens dat het publiek een kijkje achter de schermen krijgt van Lanting in actie: sluipend tussen de olifanten, tot de nek toe in het water of een gasmasker dragend om dichtbij vulkanen te komen. https://dvakotla.com.ua/ Ook zijn er diverse films te zien, gemaakt door zijn vrouw Chris Eckstrom, waarmee hij al die jaren samenwerkt. Eckstrom is mede van groot belang voor het schrijven van zijn boekteksten en de verhalen achter zijn fotografie. Thuisbasis van het echtpaar is Santa Cruz, Californië, hoewel ze zich constant https://SocialTrusts.com bewegen tussen de zeven continenten. Hoe compenseren ze al die vlieguren met de kwetsbaarheid van de natuur? “Dat is lastig, maar als wij niet ter plekke onderwerpen kunnen documenteren, dan blijft het verborgen. Onze wereld is te klein geworden, terwijl de problemen te groot zijn om niet te delen. Als we mensen niet kunnen engageren wat er gebeurt, dan is alles verleden tijd. Wij vinden dat de kosten het waard zijn.”

Uiteraard zijn dieren alom vertegenwoordigd met zijn inmiddels beroemde werk Oog in Oog. De geliefde close-ups van dieren tonen hun persoonlijke karakters, een signatuur die inmiddels door jongere generatiefotografen is overgenomen. “Iedere keer als ik dit zeehondje zie, dan doet het me denken aan de sierlijke zeemeermin van Kopenhagen. En het is grappig, de aandoenlijke koningspinguïns herinneren me vooral aan de ijzige kou en bevroren vingers, haha.”

Contrasten

Frans Lanting kijkt ook vooruit. Na het immense project Een reis door de tijd, waarbij levensvormen van de oerknal tot het heden op zeer kleurrijke wijze zijn verbeeld en Toekomst voor het leven, met aandacht voor biodiversiteit aan het begin van de 21e eeuw, werkt hij nu aan een serie panorama’s gemaakt met zijn smartphone. Een digitale impressie van stadsgezichten die mobiliteit centraal stelt, contrasteert hij met de laatste geïsoleerde gebieden waar de natuur nog haar weg vindt.
Met een analoge camera van bijna honderd jaar oud keert hij terug naar de basis. Deze winter wil hij hiermee het ijs van Antarctica van dichtbij vastleggen zoals ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton en expeditie-fotograaf Frank Hurley dat begin 20e eeuw deden. En met de gelijktijdige derde editie van zijn eigen WNF-Frans Lanting Photo Award probeert hij door middel van storytelling amateurfotografen en natuurliefhebbers te inspireren. “De prijsvraag is weer een andere manier om een dialoog aan te gaan, ook met mij. Mensen die interessante foto’s insturen die krijg ik te zien en daarop volgt gegarandeerd mijn antwoord.”

Meer info: nederlandsfotomuseum.nl | lanting.com| www.wnf.nl